Wieś Czerteż
Czerteż (w latach 1977–1981 Przedmieście) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Sanok[3][4]. Leży na pograniczu Pogórza Bukowskiego i Pogórza Dynowskiego. Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 886 do Rzeszowa i Sanoka. Powierzchnia wsi liczy ok. 294 ha.
W latach 1340–1772 ziemia sanocka, województwo ruskie, do 1918 powiat sanocki, austriacka Prowincja Galicja, do 1939 powiat sanocki, województwo lwowskie.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
ieś lokowana przez księcia Jerzego II, jako wieś służebna grodu sanockiego Czerteżniki (gwarowo "rzemieślnicy") około 1339. W zapisach s-c-s w brzmieniu jako Чертежъ. Od 1340 była to wieś królewska, należąca do klucza beskiego, po 1772 przeszła na własność Urbańskich. W połowie XIX wieku właścicielem posiadłości tybularnej w Czereżu był Władysław Urbański.
Alternatywna etymologia: czerteż to słowo pochodzenia wołosko-ruskiego związane z archaiczną gospodarką w Karpatach – wyrębem, wypalaniem i karczowaniem terenów zalesionych pod przyszłe osadnictwo. Wedle przekazu tradycyjnego we wsi tej znajdowała się duża ilość stawów, rozciągających się od wsi Nowosielce i Dudyńce aż po Trepczę, dzięki którym zawdzięcza się żyzność gleb.
Po 1848 nasiliły się procesy migracyjne ludności, 1848–1866 na Górne Węgry (dawna nazwa nieistniejącej wtedy Słowacji), w okolice Koszyc, Jasova), spowodowane rozwojem przemysłu hutniczego, pomiędzy 1866–1914 emigracja zarobkowa do USA.
W 1898 wieś liczyła 473 mieszkańców oraz 71 domów, pow. wsi wynosiła 3,35 km². We wsi znajdowała się również szkoła. Dziewięć lat później wieś liczyła już 351 mieszkańców (1907), wysoki odsetek emigrujących do USA.
W okresie od 1942 do 1943 wieś znalazła się w kręgu zainteresowań misji badawczej prowadzonej przez sekcję rasową i ludoznawczą Institut für Deutsche Ostarbeit z Krakowa. Badania prowadzono m.in. w miejscowościach Sanok, Nowotaniec, Mymoń, Besko i Czerteż.
Po II wojnie światowej mieszkańców przesiedlono na teren ówczesnego ZSRR (współcześnie Ukrainy) w ramach wymiany ludności. Przesiedleńcy z Czerteża trafili następnie do wsi pod Drohobyczem m.in. do wysiedlonej z Polaków wsi Rychcice.
Dużą rolę w XX, a nawet XXI w. odegrała RSP (Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna) "Jedność", wcześniej Rolniczy Zespół Spółdzielczy "Konstanty Rokossowski". Wokół tego przedsiębiorstwa kręciło się życie całej wsi. Zapewniało ono dobrą pracę mieszkańcom, na jej terenie znajdowała się Ochotnicza Straż Pożarna, sala, biblioteka, sklep GS, a obok szkoła i cerkiew z cmentarzem.
Z Czerteża pochodził ksiądz I. Pidharbi członek kapituły Administracji Apostolskiej Łemkowszczyzny. W Czerteżu urodził się ks. Szymon Fedorońko. Na cmentarzu we wsi został pochowany Mariusz Szmyd.
Poeta Janusz Szuber napisał wiersz pt. Czerteż, wydany w tomikach poezji pt. Czerteż z 2006 oraz pt. Pianie kogutów z 2008.
Kościół pw. św. Antoniego.
We wsi znajduje się zabytkowa cerkiew parafialna greckokatolicka pw. Przemienienia Pańskiego. Zbudowana w 1742 r. jako trójkopułowa, przekształcona ok. poł. XIX wieku. Dzwonnica wzniesiona w 1887 r. We wnętrzu zachowane pozostałości polichromii.
W połowie lat 90. XX wieku obok boiska sportowego wzniesiono kościół filialny pw. św. Antoniego z Padwy należący do parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w sanockiej Dąbrówce.
W pobliżu cerkwi znajdują się zabudowania należące do miejscowej RSP.
Nazwiska mieszkańców XIX wiek : Bojko, Chłopik, Czerepuła, Dalak, Dziaczek, Galik, Jarosz, Kawarda, Kikta, Kitka, Drybak, Galik, Holiniak, Hryczyszyn, Husak, Huśka, Kaliniak, Kot, Krokosz, Kus, Litusiak, Mykita, Olenicz, Proc, Rytar, Tyszko, Trubko, Fedrońko, Car, Koćko, Krzywonos, Leśniak, Nilko, Pakis, Pasicznik, Sobota, Sokalski, Wajko, Wolański, Wysoczan, Zapotoczny, Halyk, Chrycyszyn, Drybak, Kit, Tyszko, Fecko, (..